МАЛИ ДЕТСКИ РАЗГОВОРИ

 

детска пиеса 

 Драги мои дечиња, мали а големи јунаци оваа приказна е пишувана за вас, за сите нас кои заборававме колку бевме среќни кога радоста ја наоѓавме во играта на улицата. А сега.....

А сега во нашата улица нема повеќе детски џагор, нема детска игра. Сите деца играат на некакви светликави играчки, на таблети, на модерни телефони и слично и не излегуваат од своите домови детството да го поминат како деца на улицата. Тие или се пред компјутер, па преку него запознаваат пријателства и другаруваат, или пак играат компјутерски игри. Ја нема таа детска енергија кога светот можеше да се преврти, кога беа бестрашни и супериорни во детските игри и да растат со нив.

               Сега сите се дома и играат на тие ѓаволести направи кои им го одведоа задоволството и среќното детство. Дури и ги изнамќорија некои од нив.

Некои се сеќаваат по кажувањата н нивните родители дека детството им мина играјќи на улица, другарувајќи со сите од среќната улица, кога трчаа, паѓаа, ги удираа колениците и лактовите од сопките, кога со симит и сирење се поминуваше ужинката, кога се пиеше вода така уморни, радосни, испотени, од секоја градска чешма или од улицата, или од кај соседите.

               Сега улицата го загуби детскиот глас, детската игра детското смеење, детската мижитатара. Ама неколку деца (8-9) на кои родителите не им се имотни на кои во разговорите со родителите им кажуваа како се поминуваше радосно и среќно детсто, се одлучија да направат мали измени на улицата (мал уличен театар), па преку нив, за сите и на сите од улицата, за публиката, за нивните родители, за случајните минувачи и намерници да ги вратат носталгично на минатото кога играта на децата им беше сѐ, кога среќата на децата се мереше со џамлии, кога децата полека ги осознаваа вистините за светот, па дури и за улицата, кога беа безгрижни, кога се раѓаа првите детски љубови и симпатии, и кога ништо друго не им значеше освен детското играње, кога не се делеа меѓу нив, односно кога ги делеше само едно спиење, кога имаше само љубов и разбирање.

Ете таква е приказната за „Малите детски разговори“, а сепак големи.

 

Секогаш со почит

З.П.

 

ЛИКОВИ:

 

ДЕЦА

 

Каранфилко

Карфиолка

Пешкирчо

Лимонка

Развигорчо

Ѕвонче

Веселко

Врпка

Лустерко

Дада-сестрана на Развигорчо

 

ВОЗРАСНИ

 

Коле – таткото на Каранфилко

Роска – мајката на Каранфилко

Ѕвездан – таткото на Развигорчо

Рада – мајката на Развигорчо

Тасе – таткото на Ѕвонче

Таса – мајката на Ѕвонче

Стојан – таткото на Карфиолка

Даница – мајката на Карфиолка

 

 

 

 

 

 

СЦЕНА 1

 

(Каранфилко оди до домот на Карфиолка ја довикува да излезе пред влезната врата)

 

Каранфилко: (Кон Карфиолка) Карфиолке, Карфиолке! Ајде излези да ги собереме сите наши другарчиња и да одлучиме како ќе го поминеме летниот распуст.

 

Карфиолка: (Излегува од влезната врата и застанува пред вратата. Кон Каранфилко) Ајде да одиме, ама дали ќе сакаат и другите деца да ни се приклучат?!

 

Каранфилко: (Кон Карфиолка) Ами нема да знаеме ако не се потрудиме.

 

Карфиолка: (Кон Каранфилко) Тогаш да одиме, само чекај мајка ми ни мачка лепче со мармалад, па по патот че си го каснеме. (Влегува во домот. Каранфилко останува пред влезната врата и се загледува во малото камче, се наведнува го зема, го разгледува, му се допаѓа оти е светликаво. Во меѓувреме на вратата се појавува Карфиолка со две парчиња леб со мармалад. Лепчето во десната рака му го дава на Каранфилко) Повели....

 

Каранфилко: (Го зема подаденото лепче. Кон Карфиолка) Благодарам. (Ѝ го покажува пронајденото светликаво камче) Види што најдов. (Ѝ го покажува поубаво камчето) Ако ти се допаѓа ти го подарувам, земи го. Убаво светликаво е.

 

Карфиолка: (Кон Каранфилко) Благодарам. (Го зема светликавото камче го става во џепчето од блузичката. Го бакнува на десното обравче во знак на благодарност и радост. Каснува залаче од лепчето. Заџвакува. Го фаќа за рака Каранфилко) Мммммм.... колку е убаво, ајде касни.

 

Каранфилко: (Радосен и од бакнежот и од тоа што ѝ се допадна Камчето на Карфиолка каснува залаче од лепчето) Мммммм.... (Среќен од вкусот) Преубаво. Тетка Даница знае да го прави овој мармалад преубаво. (Заџвачувајќи) Ммммм.... Ајде сега да одиме да ги повикане другарчињата.

 

(Така фатени за рака излегуваат од дворот на Карфиолка и се движат кон улицата јадејќи си ги лепчињата)

 

Карфиолка: (Кон Каранфилко) Треба да ги убедиме да ни се приклучат и другите (Си каснуваат од лепчето)

 

Каранфилко: (Кон Карфиолка) Со радост, со среќа и со љубов ќе ги убедиме. Летниот распуст ни е на прагот, па затоа мораме да се организираме, да биде сѐ убаво испланирано, а можеби со тоа и нешто ќе научиме.

 

Карфиолка: (Го дојадува парчето лепче си ги оближува прстињата го голта залачето и така фатена за раката на Каранфилко радосно потскокнува по улицата како да си игра. Кон Каранфилко)     

 

...„Дете кога плаче

фати го за раче

нежно гушни го

срценцето слушни го

тоа е  неговиот начин

да каже дека му значиш

тоа е неговата љубов

за животот да биде убав

тоа е негов разговор

прв детски проговор.

 

Каранфилко: (Го дојадува и тој парчето леб со мармалад ги оближнува прстињата и потскокнува исто како Карфиолка. Кон Карфиолка)

 

...„Дедо и баба

мама и тато

за своето дете злато

господари се на сета среќа

и нема сакам – нејќам.

 

За детето

не можам

значи нејќам

и секое не

не може

и нема

за него е голема дилема.

 

(Се доближуваат до домот на Пешкирчо. Му ѕвонат на влезната врата. На вратата се појавува Пешкирчо)

 

Пешкирчо: (Кон двајцата) Кажете другарчиња мили што може Пешкирчо за вас да стори?!

 

Карфиолка: (Кон Пешкирчо) Ние со Каранфилко одлучивме да ги собереме сите дечиња од нашата улица и да си поразговараме и да направиме план како ќе си го поминеме летниот распуст.

Пешкирчо: (Кон двајцата) Супер ќе имаме можност сите убаво да се запознаеме и да си другаруваме и поубаво и повесело, и по радосно, и по спокојно, оти.......

 

Детето сака

и говор

и разговор

и говор

и изговор,

така верува

и не проверува

кога за желбата

што нему му значи

не постои можност

не постои начин.

 

Каранфилко: (Кон Пешкирчо) Тоа ќе биде така затоа што ние сакаме да биде така. Играта да ја префрлиме овде на улицата, тука да трчаме, тука да се радуваме, тука да го гледам прекрасното небо како очите на Карфиолка, тука да биде нашето сѐ.

 

Карфиолка: (Ѝ заруменија обравчињата, малку е устрамена, ама и среќна и се гледа гледаат зарумените обравчиња. Кон Пешкирчо) Тоа ќе биде убаво за сите нас, за нашето детство, кое ќе ни отиде за час, а после мака ќе ни биде, оти нема тој што сакаме да не виде.

 

(Тројцата излегуваат од дворот на Пешкирчо и продолжуваат право низ улицата. Разиграни, весели, потскокуваат)

 

Пешкирчо: (Кон двајцата. Говори во стих)   

 

...„Небото е бескрајно сино море

подигнато над облаците горе

Таму птиците ѕвезди ловат

таму високо авионите пловат“.....

 

(Продолжува)

 

А ние драги другарчиња мои, да ги повикаме останатите свои и така со радост, со сонцето да си играме, радосни да не прави сите, па на купче да бидеме збрани, и да бидеме деца без мани.

 

(Одат кон домот на Лимонка која си игра во дворот и се прави дека не ги гледа, а сепак ги слуша. Се приближуваат до домот. Каранфилко ѝ довикува)

 

Каранфилко: (Кон Лимонка) Лимонке, Лимонке не биди киселка, ти биди мала бисерка, оти Пешкирчо наш, ќе плаче баш, оти првите симпатии што ги има за тебе во очињата негови се познаваат.

 

Лимонка: (Ја подигнува главата и престанува со играта. Кон Каранфилко. Кон сите) Пешкирчо може симпатии да има, но секогаш треба да подаде рака на дете кога има мака. Јас знам тој е мудар и во главата има мал судар, оти не знае дал мене или на Врпка треба да подаде рака, и да ме прегрне како сонцето, оти: (Продолжува да говори во стих)

  

... „Сонцето се раѓа во сини океани

од небото гледа на сите страни

во полињата многу род да има

вкусна храна за целата  зима“....

 

(Оди кон другите деца, весела и расположена, целата е среќна, потскокнува) 

Пешкирчо: (Влегува во дворот ѝ подава рака на Лимонка. Се насмевнуваат меѓу себе онака со детска наивност. Кон Лимонка) Лимонке, Лимонке, девојче со руси коси, немој тагата да те носи, ти знаеш дека детската љубов сака да цвета, па затоа таа и постојано лета. Ние сме овде дојдени да знаеш на детското срценце надеж да му с`ткаеш, оти тоа е силно како вулкан немирен.

 

Каранфилко: (Кон Лимонка) Ние сме овде да те повикаме и тебе, да ни се приклучиш детството да си го вратиме, така како што треба, сите да го сфатиме.

 

Карфиолка: (Кон Лимонка. Кон сите) Ние сме надежта на родителите наши и не смее ништо да не плаши, играта мора да започне сега, и ни едно дете не смее да бега, оти небото може да ни се лути, па после цело време да ни бучи...

 

Лимонка: (Го фаќа за рака Пешкирчо и заедно излегуваат од дворот. Кон сите) Сега ќе одиме, кого да повикаме? Развигорчо или Ѕвонче ќе ни се придружат, а?! Па така во детски ритам, радост и среќа да побараме силна љубов во детските срца да цвета.

 

Пешкирчо: (Кон сите) Ќе мора така сите да правиме за да имаме среќно детство, со кое ќе се сладиме, оти не сакаме небото да го нервираме, тоа тогаш играта ќе ни ја расипе, оти вистина:.....(Продолжува да говори во стих)

      

...„ Небото е бескрајно сино море,

и дождот извира високо горе,

и ако силно го стегне ладот,

полињата ги пустоши градот“.....

 

(Така весели сите фатени за раце продолжуваат вдолж улицата па стигнуваат до домот на Развигорчо. Каранфилчо ѕвони на ѕвоното од влезната врата се појавува Развигорчо целиот измрсен и во усте и во раце оти руча)

 

Развигорчо: (Кон сите) Повелете другарчиња мои, влезете заедно да ручаме, мојата мајка Рада и мојата сестра Дада убаво приготвија.

 

Карфиолка: (Кон Развигорчо) Ти благодариме од нашите мали срценца, а големи и полни со љубов, ние дојдовме да те повикаме да дојдеш и ти со нас и радоста и среќата, и детската игра да ја вратиме, оти ни беше одземена од самите нас. Ние не се дружевме многу не другарувавме постојанои затоа сме тажни, а не важни. Сега среќни сме оти те најдовме тука  да не те бараме на друго место низ оваа улична бука. И сакаме сите да бидеш со нас.

 

(На вратата се појавува Рада, мајката и Дада, сестра му на Развигорчо. Двете во рацете држат послужавници - ајнцер. Во едниот кој го држи Рада има сендвичи, а во други чаши со сок)

 

Рада: (Кон сите) Ајде земете деца да каснете нешто, па потоа освојувајте ги детскиот простор, потоа играјте и радувајте му се на животот, бидете среќни и што поскоро сакаме да ве видиме како сите од нашата улица си играте, се дружите, се радувате и се сакате.

 

(Сите деца пуштат рачиња и земаат од сендвичите и соковите. Развигорчо од џебот извава книжна марама го бриште мрсното лице, усте и раце. Го остава изгужваното книжно марамче на послужавникот-ајнцерот. Децата за тоа време ги дојадуваат сендвичите и ги пијат соковите)

 

Развигорчо: (Кон сите) Кога ќе дојадеме ќе отидеме кај Ѕвончето мало и него да го повикаме да ни се придружи за да си го направиме детството среќно, оти неиграта, недружбата, заедно со компјутерот ме направија да бидам мал дебелко. Ѕвончето вака нема да ме сака, затоа повеќе ќе играм и трчам зошто детската игра сум ја заборавил. Вие сите знаете другарчиња мои:... (Продолжува да говори во стих)

 

...„Кога ветрот климата ќе ја смени

небеското море ќе почне да пени

сè ќе смрзне и силно ќе стежи

од небото снегот почнува да снежи“...

 

Затоа сега мили мои летниот распуст поубав да ни биде, зошто тој брзо ќе мине, а нам ќе ни остане само да тагуваме за повторно да се собереме и играта детска повторно да ја вратиме.

 

Каранфилко: (Кон сите) Тогаш ајде на вратата на Ѕвонче да чукнеме, да поѕвониме, па и таа да дојде со нас, летово убаво да си минеме и да бараме сите заедно начин како да ни биде радосно.

 

(Ги дојдадуваат сендвичите. Ги допиваат соковите и сите заедно им се заблагодаруваат на тетка Рада и малата Дада)

 

Сите: (Кон Рада и Дада) Ви благодариме!!!

 

(Рада ги помилува сите деца по главите, а малата Дада е радосна што помогна другарчињата на Развигорчо да бидат задоволни)

Рада: (Кон сите) Да дојдете сите тетка Рада ќе направи убава торта.

 

(Децата со рачињата поздравуваат во знак на довидување. Сите заедно излегуваат од дворот на Развигорчо и се упатуваат кон домот на Ѕвонче. Радосни, весели, среќни играат и со потскокнување стигнуваат до домот на Ѕвонче. Ѕвонат на влезната врата на вратата се појавува Ѕвонче)

 

Ѕвонче: (Кон сите) Повелете другарчиња мои, што може Ѕвонче за вас да стори. Сакате ли игра, или дружба да делам со вас, ил сакате и јас да се придружам кон вас. Мене тешко ништо не ми е, но затоа детството свето ми е. Јас сакам да растам во среќа и спокој, оти детството исполнето треба да ни биде како пчели во рој.

 

Пешкирчо: (Кон Ѕвонче) Ние дојдовме на улицата радост да ѝ дадеме, да се слушне џагорот како во детските денови на нашите родители. Да бидеме среќни и безгрижни и времето што доаѓа заедно да го трошиме. (Мала пауза) Затоа ние сме тука заедништвото да ни е цел, зашто само така ќе ја научиме и постигнеме вредноста наша.

 

Карфиолка: (Кон Ѕвонче) Ти си секогаш распеана и со убав глас, ѕвониш кога зборуваш со најубав тон и сакаме со нас радост да делиш и секогаш убавини да поделиш.

 

Лимонка: (Кон Ѕвонче) Децата се највозвишеното и најчистото нешто. Тие со искрејна љубов подаваат рака. Во нивниот јазик го нема не, и секогаш велат тука сме, тука сме. Кога се тажни родителите наши да ги натераме да ги рашират прегратките и да се нурнеме во нив.... (Продолжува да говори во стих)

 

....„И сè така ред по ред

во недоглед

во високото вселенско море

возвишено високо горе

детето поглед разбиструва  

светот свој го промислува“....

 

Ѕвонче: (Кон сите) Вие сте другарчиња мои симпатии што делат скришно и тајно, но љубовни тајни не може да има, туку соништа взаемни треба да се делат. Вие сте радоста на вашите родители, и моја радост сте што сме заедно сите полни со љубов, среќа и радост и секогаш подготвени за детска правдост. Јас сум тука со вас и секогаш ќе бидам, и кај што ќе ме побарате таму ќе итам.

 

Развигорчо: (Кон Ѕвонче) Ѕвонче мало со ѕвонлив глас, треба сите да смогнеме сили да создадеме игра наш, но и да продолжиме по родителските стапки и денот да го претвориме во среќа и сите еднодушно да се сакаме и да бидеме мили. Да растеме заедно во слога и мир, да играме и да се извалкаме ако треба и во оној вир. Ајде со нас Ѕвонче мало со Ѕвонлив глас да ги повикаме Веселко и Врпка, заедно да бидеме во овој час. Веселко весело разговорот ќе го демне, а Врпка сите како клас житен ќе не врзе. (Ја подава десната рака кон Ѕвонче и таа ја подава својата десна рака и се приклучува кон останатите другарчиња од веселата улица. Таа е весела затоа што децата така ја направија. Ја создадоа веселоста. Сите заедно се упатуваат кон домот на Веселко. Му ѕвонат на вратата од домот. Веселко излегува весел пред влезната врата од домот)

 

Веселко: (Онака весело. Кон сите) Повелете другарчиња мои, тука сум пред вас. Што може ова весело дете за вас да стори?!

Каранфилко: (Кон Веселко) Веселко, дете, весело и мило, дојди со нас играта повесела да ја направиме, онака како што ние детски знаеме, онака како што со љубов нештата ги правиме.

 

Карфиолка: (Кон Веселко. Кон сите) И Врпка сега ќе ја повикаме, и Лустерко, па сите заедно како житен клас да се врземе, да бидеме цврсти, храбри, да делиме љубов и да покажеме дека ние децата сме радоста на овој свет.

 

(Лимонко, Пешкирчо и Развигорчо продолжуваат веднаш кон домот на Врпка кој се наоѓа до домот на Веселко. Ѕвонат на влезната врата. Пред вратата се појавува Врпка)

 

Лимонка: (Кон Врпка) Ајде Врпке, придружи се и ти. Сонот детски да го оствариме ние, оти сите сме заедно од нашиот род, од детскиот светоглед низ бистро око што постојано сјае како силна ѕвездена патека посипана со ружи и цветови разни кои мирисаат на нас децата медни. Ние сме тука да ја вратиме играта, и да направиме нашите дворови весели да бидат, улицата со деца да се полни, насмеани главчиња постојано да има.

 

(Во меѓувреме Веселко се прегрнува со Каранфилко и Карфиолка, а потоа и со сите кои останаа во неговиот двор)

 

Врпка: (Кон сите) Врпка сум јас другарчиња мои, ќе направам такво нешто што ништо нема да може да не раздели. Ќе врзам врзоп нераскинлив да биде и сите деца во еден глас да зборат, во еден здив да дишат, во една мисла да бидат, во една радост и среќа тие да царуваат. Еве доаѓам и јас, и сите ние низ бистрото око највисоко што гледа, радосните лица повторно да светнат оти знаеме што е плима и осека, оти знаеме што нас не прави среќни. (Врпка ја затвора вратата зад себе. Ги подава рацете кон Лимонка. Пешкирчо и Развигорчо се прегрнуваат и се упатуваат кон другите деца. И едните и другите излегуваат на улицата. Весели разиграни, позитивни, енергични детски, во еден глас пеат)

 

Сите: (Одат кон домот на Лустерко. Кон сите. Говорат во стих)   

     

...„Бистро око нависоко

стрела поглед

во недоглед,

висок лет

детски свет,

птици јато

небото е патот,

облаците санка

сонцето дланка,

светот чуден

сонот буден,

дете сака

така - вака,

утро вечер

време тече,

многу говор

без одговор.

 

(Стигнуваат пред домот на Лустерко. Ѕвонат на влезната врата. На вратата не се појавува никој. Сите се погледнуваат меѓу себе. Изненадени. Не знаат што е причината за тоа. Сцената се затемнува. Се слуша детска весела музика и песна)

 … 

 

Зоран Пејковски

(од Книгата „Мали детски разговори“ – награда „Ванчо Николески„ на ДПМ, 2020)